ریواس گیاهی است که با ساقه‌هایی به رنگ سبز و قرمز و طعم ترش شناخته می‌شود. در اروپا و آمریکای شمالی، آن را اغلب به صورت پخته و شیرین شده مصرف می‌کنند. در آسیا علاوه بر ساقه، ریشه‌های ریواس نیز به صورت دارویی مصرف می‌شود. در رابطه با اینکه ریواس یک میوه است یا در دسته سبزیجات قرار می‌گیرد، هنوز توافقی وجود ندارد! خواص ریواس در طب سنتی بسیار مورد توجه است، به علاوه در کشور چین نیز این گیاه مصرف دارویی دارد.


ریواس و کاربرد‌های آن

ریواس به دلیل طعم ترش یا ملس و ساقه‌های ضخیمش که معمولا هم با شکر پخته می‌شود مشهور است. رنگ ساقه از قرمز و صورتی تا سبز کمرنگ تفاوت دارد. این سبزی برای رشد به هوای سرد احتیاج دارد. در نتیجه، عمدتا در مناطق کوهستانی و معتدل در سراسر جهان، به ویژه در شمال شرقی آسیا یافت می‌شود.

بسیاری ریواس را یک میوه می‌دانند و جالب است بدانید که ریواس در وزارت کشاورزی ایالات متحده به طور رسمی در دسته‌ میوه‌ها طبقه‌بندی می‌شود. به دلیل طعم ترش آن در کشور‌های اروپایی و آمریکایی به ندرت خام خورده می‌شود و معمولا آن را با شکر استفاده می‌کنند.

ریواس تا قرن ۱۸ میلادی (زمانی که شکر ارزان شد) مصرف خاصی نداشت تا اینکه تبدیل به یک خوراکی محبوب شد. تا پیش از آن،ریواس عمدتان کاربرد دارویی داشت. در حقیقت، ریشه‌های خشک شده‌ی این گیاه هزاران سال قبل در طب سنتی چینی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در حال حاضر تنها ساقه‌ی ریواس است که خورده می‌شود و می‌توان در سوپ‌های شیرین، مربا ریواس، برخی سس‌ها، پای‌ها، تارت‌ها و نوشیدنی‌ها از آن استفاده کرد. پای ریواس یک دسر سنتی در انگلستان و آمریکای شمالی است به همین دلیل در این کشور‌ها آن را «گیاه پای» می‌نامند.


ارزش غذایی ریواس

از نظر مواد مغذی اساسی، ریواس زیاد غنی نیست و کالری کمی نیز دارد. با این‌حال، یک منبع بسیار مهم از ویتامین K۱ است و هر ۱۰۰ گرم از آن، حدود ۲۶ تا ۳۷ درصد (بسته به اینکه پخته شده‌است یا خیر) از مقدار مورد نیاز روزانه بدن به این ویتامین را تامین می‌کند. ریواس مانند سایر میوه‌ها و سبزیجات سرشار از فیبر است و مقادیر فیبر آن مشابه پرتقال، سیب یا کرفس است. ارزش غذایی یک وعده‌ ۱۰۰ گرمی ریواس پخته شده با شکر را در جدول زیر مشاهده می‌کنید.
 
مواد مغذی مقدار
کالری ۱۱۶
کربوهیدرات ۳۱/۲ گرم
فیبر ۲ گرم
پروتئین ۰/۴ گرم
ویتامین K۱ ۲۶ درصد نیاز روزانه
کلسیم ۱۵ درصد نیاز روزانه
ویتامین C ۶ درصد نیاز روزانه
پتاسیم ۳ درصد نیاز روزانه
فولات یک درصد نیاز روزانه

اگرچه مقادیر مناسبی کلسیم در ریواس وجود دارد، اما این کلسیم به شکل «کلسیم اگزالات آنتی نوترینت» است. در نتیجه بدن انسان نمی‌تواند آن را به طور موثر جذب کند. مقدار ویتامین C در ریواس نسبتا زیاد است و در هر وعده‌ ۱۰۰ گرمی ۶ درصد از نیاز روزانه‌ی مارا تامین می‌کند.


خواص ریواس

مطالعات در مورد خواص ریواس محدود است. با این حال، در چند تحقیق اثرات اجزای ساقه‌ی گیاه ریواس از قبیل فیبر موجود در آن بررسی شده‌اند. برخی از این نتایج را بررسی می‌کنیم.

۱. کاهش سطح کلسترول خون
ساقه‌های ریواس منبع خوبی از فیبر هستند که ممکن است بر کلسترول خون تاثیر بگذارند. در یک مطالعه کنترل شده، مردانی با سطح بالای کلسترول که روزانه به مدت یک ماه ۲۷ گرم فیبر از ساقه‌ ریواس در رژیم غذایی‌شان جای داده شده است بررسی شدند. در پایان، کلسترول کل آن‌ها به ۸ درصد و کلسترل بد (LDL) آن‌ها به ۹ درصد کاهش یافت. این اثر تنها منحصر به فیبر موجود در ریواس نیست، بسیاری از منابع دیگر فیبر نیز به همین اندازه موثر هستند.

۲. ریواس، منبعی غنی از آنتی اکسیدان
یک مطالعه نشان می‌دهد که کل پلی فنول موجود در ریواس ممکن است حتی بیشتر از کلم پیچ باشد. آنتی اکسیدان‌های موجود در ریواس شامل «آنتوسیانین»‌ها هستند که علت رنگ قرمز این گیاه محسوب می‌شوند. ریواس همچنین از نظر «پرانتوسیانیدین»‌ها غنی و دارای «تانن»‌های متراکمی است. این آنتی اکسیدان‌ها عامل برخی خواص میوه‌ها و دانه کاکائو هستند.

۳. کاهش وزن
ریواس یکی از سبزیجات کم کالری است (البته در حالتی که شکر به آن اضافه نشده باشد) و اغلب برای افرادی که برای کاهش وزن و سلامت خود تلاش می‌کنند، توصیه می‌شود. هر ۱۰۰ گرم از این گیاه تنها ۲۱ کالری دارد؛ بنابراین می‌توانید با خیال راحت و بدون نگرانی برای افزایش وزن آن را استفاده کرد. افزون بر این، فیبر موجود در ریواس باعث می‌شود سریع‌تر احساس سیری کنید و در نتیجه کمتر بخورید. یک مطالعه منتشر شده در مجله دانشگاه طب سنتی چینی نشان داد که ترکیبات موجود در ریواس می‌توانند از تخلیه‌ معده جلوگیری کنند و در نتیجه منجر به کاهش وزن شوند.

۴. بهبود هضم غذا
دستگاه گوارش ما در سلامت کلی بدن نقش بسزایی دارد، بنابراین مهم است که سیستم گوارش را سالم و تنظیم شده نگه‌دارید. مقدار زیاد فیبر خوراکی که در ریواس یافت می‌شود، با افزایش حجم مدفوع و اطمینان از کارکرد منظم روده به بهبود وضعیت سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کند. ریواس به طور سنتی برای درمان یبوست استفاده می‌شد، اما به تازگی علت این اثر قدرتمند آن مشخص شده است. با درمان یبوست و سایر مشکلات گوارشی، می‌توانید از طیف گسترده‌ای از بیماری‌های جدی دستگاه گوارش از جمله نفخ کنید.

۵. پیشگیری از ابتلا به آلزایمر
مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۶ میلادی در پژوهشنامه‌ تحقیقات مغزی منتشر شد که بیان داشت یک ترکیب «گلوکزید» در ریواس به نام «راپونتیسین»، می‌تواند بدن را در برابر آلزایمر محافظت کند. نتایج آزمایشگاهی نشان می‌دهند که راپونتیسین با جلوگیری از اثرات مضر «آمیلوئید بتا»؛ «پپتید»‌های ۳۶-۴۳ اسید آمینه که به طور جدی در ایجاد پلاک‌های «آمیلوئید» موجود در مغز بیماران مبتلا به آلزایمر نقش دارند، ارتباط مثبت دارد.

۶. بهبود سلامت استخوان
ویتامین K در کنار نقش خود در محافظت از مغز در برابر انحطاط اعصاب، باعث تقویت رشد و ترمیم استخوان‌ها نیز می‌شود. در نتیجه اگرچه کلسیم موجود در این گیاه جذب بدن نمی‌شود، اما همچنان پیشگیری از پوکی استخوان از خواص مهم ریواس برشمرده می‌شود.

۷. خواص ضد سرطانی ریواس
به گفته‌ محققان دانشگاه ملی سنگاپور، «آنتراکینون»‌های موجود در ریواس خواص ضد سرطانی دارند و پتانسیل درمانی بسیار خوبی دارند. این ماده یک منبع خوب «بتاکاروتن» است که در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود و از پوست و چشم در برابر اثرات منفی رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند. سایر ترکیبات پلی‌فنلی مانند «لوتئین» و «زاکزانتین» نیز که شبیه به ویتامین آ عمل می‌کنند، به عنوان آنتی اکسیدان‌هایی قدرتمند به بدن شما در پیشگیری از سرطان کمک می‌کند. مصرف مقدار مناسب آنتی اکسیدان در رژیم غذایی روزانه می‌تواند به جلوگیری از پیری زودرس، آب‌مروارید، دژنراسیون ماکولا و چین و چروک کمک کند.

۸. بهبود جریان خون
مقادیر کمی از مس و آهن در گیاه ریواس وجود دارند که می‌توانند به تولید گلبول‌های قرمز جدید، کمک کنند. حفظ تعداد نرمال گلبول‌های قرمز خون برای اکسیژن رسانی به اعضای بدن و همچنین عملکرد بهینه‌ آن‌ها ضروری است.

۹. مدیریت دیابت
ریواس کربوهیدرات کمی دارد و می‌توان از آن در رژیم غذایی افراد مبتلا به دیابت استفاده کرد. با این حال، نمی‌توانید برای کنترل بیماری خود تنها به ریواس اتکا کنید. یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ میلادی نشان داد، با توجه به تاثیر مثبت ریواس بر میزان قند خون ناشتا، استفاده از عصاره روغن ریشه گیاه ریواس می‌تواند به کنترل دیابت کمک نماید.

۱۰. تقویت بینایی
ریواس حاوی بتاکاروتن، ویتامین سی و لوتئین است؛ ترکیباتی که برای بینایی و محافظت از شبکیه چشم مفید هستند.

۱۱. بهبود علائم پیش از یائسگی
این گیاه شگفت انگیز، همچنین به دلیل محتوای «فیتواستروژن»‌ها می‌تواند به کاهش گرگرفتگی و علائم پیش از یائسگی کمک کند. این ترکیب همچنین به کاهش درد‌های قاعدگی نیز کمک می‌کند.

۱۲. مراقبت از پوست
ریواس سرشار از ویتامین آ است و به مبارزه با رادیکال‌های آزاد کمک می‌کند. بنابراین علائم پیری از جمله چین و چروک و خطوط صورت را به تاخیر می‌اندازد. همچنین به عنوان یک ماده‌ضد قارچ و ضد باکتری عمل می‌کند و در جلوگیری از عفونت‌های پوستی و آکنه موثر است.

۱۳. درمان یبوست
همانطور که پیش‌تر نیز اشاره شد، ریواس به عنوان یک ملین طبیعی برای درمان یبوست قابل استفاده است. مطالعات نشان می‌دهند که ریواس به لطف تانن موجود در آن همچنین خواص ضد اسهال نیز دارد و همزمان به دلیل محتوای «سننوئید» هایش به درمان یبوست کمک می‌کند.

۱۴. سلامت کلیه
یک مطالعه بر خواص ریواس و اثرات درمانی آن در درمان بیماری‌های مزمن کلیه سطح ۳ و ۴ نشان داد که این گیاه می‌تواند روند درمان را بهبود بخشد. اما از آنجا که حاوی اسید اگزالیک نیز است، احتمال دارد باعث تشدید یا ایجاد سنگ کلیه شود. بنابراین قبل از مصرف آن با پزشکتان مشورت نمایید.


هشدار‌ها و عوارض جانبی مصرف ریواس

ریواس یکی از غنی‌ترین منابع خوراکی «اگزالات کلسیم»، رایج‌ترین شکل اسید اگزالیک در گیاهان است. در حقیقت، طبق یک رسم عامه، گفته می‌شود ریواس را نباید در آواخر ماه ژوئن (ابتدای تیر ماه) برداشت کرد، چرا که گفته می‌شود میزان این اسید در ریواس از بهار تا تابستان افزایش می‌یابد. میزان این ماده در برگ‌های ریواس بسیار زیاد است، اما به بسته به نوع ریواس، احتمال دارد در ساقه نیز وجود داشته باشد.
 
اگزالات کلسیم بیش از حد می‌تواند منجر به «هایپر اکسالوری» شود، یک وضعیت جدی که با تجمع کریستال‌های اگزالات کلسیم در اندام مختلف، روی می‌دهد. این بلور‌ها ممکن است سنگ کلیه ایجاد کنند. هایپر اکسالوری پایدار نیز می‌تواند منجر به نارسایی کلیه شود. همه‌ی افراد نسبت به اگزالات واکنش یکسانی ندارند. برخی افراد از نظر ژنتیکی مستعد بیماری‌های مرتبط با اگزالات‌ها هستند. کمبود ویتامین B۶ و مصرف زیاد ویتامین C نیز می‌تواند این خطر را افزایش دهد.

علاوه بر این، شواهد رو به افزایشی نشان می‌دهند که این مشکل برای کسانی که فاقد باکتری‌های مفید روده هستند، بدتر است. زیرا برخی باکتری‌های روده اگزالات‌های خوراکی را تخریب و خنثی می‌کنند. اگرچه گزارش‌های مربوط به مسمومیت ناشی از ریواس نادر هستند، اما حتما باید به حد اعتدال مصرف و از خوردن برگ‌ها اجتناب شود. علاوه بر این، پخت ریواس میزان اگزالات موجود در آن را ۳۰ تا ۸۷ درصد کاهش می‌دهد.


جمع بندی

ریواس گیاهی منحصر به فرد است، اما از آنجا که احتمال دارد حاوی اگزالات زیادی باشد، باید از خوردن زیاد آن خودداری کنید. اگر مستعد ابتلا به سنگ کلیه هستید، بهتر است به طور کلی از مصرف ریواس خودداری کنید. برای بهره‌مندی از خواص ریواس می‌توانید از فرآورده‌های آن مانند مربا، ترشی و... استفاده کنید.


منبع: سایت ستاره